Beyin ve Yapısı
Beyin, kafatası boşluğuna yerleşmiş ve yaklaşık 100 milyar sinir hücresinden oluşmuştur. Erkekte 1200-1350, kadında 1000-1250 gram ağırlığındadır. Embriyo 1 aylıkken farklılaşmaya başlar. Beyin vücut ağırlığının %2’si kadar olsa da glikoz ve oksijen taşıyan kanın yaklaşık %20’sini kullanmaktadır. Beynin tek enerji kaynağı glikozun oksijenli solunumda yıkılması olması ve beyinde glikoz deposu bulunmaması sebebiyle kan akışının düzenli şekilde devamı şarttır.
Beynin Bölümleri
İnsan beyni üç temel kısımda incelenir. Ön beyin, ara beyin ve omurilik soğanıdır. Ön beyin insan beyninin en büyük parçasıdır ve uç ve ara beyin olmak üzere iki temel parçadan oluşur. Uç beyin beyin yarımkürelerinden, ara beyin ise talamus, epitalamus ve hipotalamus gibi yapıları içerir.
Uç Beyin
Uç beyin, iki yarımküreden oluşur, sağ ve sol yarımküreler birbirine üstten nasırlı cisim, alttan beyin üçgeni denilen bağlarla bağlanmıştır. Bu bağlar, nöronların aksonlarından oluşmuştur. Beyin yarımkürelerini enine bölen derin yarığa Rolando yarığı adı verilir. Beyin yarımkürelerinden enine kesit alındığında, dış kısımda boz madde, iç kısımda ise ak madde gözlenir. Boz madde sinir hücrelerinin gövdelerinden, ak madde ise myelinli sinirlerin akson uzantılarından oluşmuştur. Gri maddeden meydana gelmiş yaklaşık 5 mm kalınlığındaki beyin kabuğuna serebral korteks denir.
Serebral korteksin her iki yarım küresi de; frontal (ön), parietal, temporal ve oksipital olmak üzere 4 loba sahiptir. Bu lobların her birine vücudun değişik alanlarından impulslar gelir ve buralardan çıkan impulslar vücudun değişik kısımlarına gönderilir. Bu alanlar, görevlerine göre 3 başlık altında incelenebilir.
1) Motor Alanları (Hareket Merkezleri): Kol, bacak, yüz, dil kaslarını idare eden merkezler bulunur. Bu alanların büyüklüğünü, daha çok buraya uyarı gönderen reseptörlerin sayısı ve yoğunluğu belirler. Sağ ve sol yarımkürelerden çıkan sinirler, omurilik soğanından geçerken yönlerini değiştirirler. Sağ yarımküreden çıkanlar vücudun sol tarafına, sol yarımküreden çıkanlar vücudun sağ tarafına giderler.
2) Duyu Alanları: Duyu organlarından gelen impulsların alındığı çeşitli merkezler bulunur. Görme, işitme, tat alma, temas, acı, sıcak, soğuk gibi duyuların alınması sağlanır. Duyu ve motor alanlar arasında bağlantı mevcuttur.
3) Ruhsal Fonksiyon Alanları: His, irade, hafıza, düşünce, zekâ, muhakeme ve yaratıcılık gibi ruhsal fonksiyonları yöneten merkezler bulunur.
Beyindeki bir bölümün görevi, bu bölümün tahrip edilmesi veya çıkarılması sonucu, canlıda meydana gelen değişikliklerle anlaşılabilir. Ancak sindirim, solunum ve dolaşım olayları devam ettiği için canlılık devam edebilir.