Gonozomlar ve Eşeye Bağlı Kalıtım
Gonozomlar canlının eşeyinin belirlenmesinin yanı sıra, bazı vücut karakterlerinin genlerini de taşır. Bu karakterlere eşeye bağlı karakterler adı verilir. İlk kez 1910 yılında yaptığı deneyler sonucunda, Morgan bazı vücut karakterlerinin gonozomlar üzerinde taşındığını keşfetmiştir.
Morgan, deneylerinde 2 haftada bir döl verebilmesi ve sadece 4 çift kromozoma sahip olması nedeniyle meyve sineğini seçmiştir. Beyaz gözlü erkek bireyleri kırmızı gözlü dişi bireylerle çaprazladığında elde ettiği döllerde beyaz gözlülüğün sadece erkek bireylerde görüldüğünü fark etti. Bu durum, beyaz gözlülüğün gonozomlar üzerinde taşındığını göstermiştir.
İnsanlarda X ve Y kromozomları birbirleriyle homolog olan ve olmayan bölgeleri içerir. Homolog bölgede taşınan karakterlerin kalıtımı için her iki cinsiyette de iki adet alel bulunur ve bu karakterlerin kalıtım prensipleri otozomal kalıtımdan farklılık göstermez. Ancak, X ve Y kromozomlarındaki birbirleriyle homolog olmayan segmentlerinde bulunan genlerin kalıtımı eşeye bağlıdır.
Xeroderma pigmentosum (XP) deriye karşı ışığa fazla duyarlılık ve kısa süre dahi ışıkta kalma durumunda deride tümör oluşumuna sebep olan bir hastalıktır. Retinis pigmentosa ise, retina harabiyeti sonucu özellikle düşük ışık şiddeti altında görme kaybına yol açan bir hastalıktır.
Eşeye bağlı kalıtımın önemli özellikleri bu hastalıklarda görülmektedir. Bu nedenle, genetik hastalıkların tanısı ve tedavisi için eşeye bağlı kalıtımın iyi anlaşılması gerekmektedir.