Odunsu bitkiler ve çift çenekli bitkilerin çoğunluğu, açık tohumlu ve kapalı tohumlu bitkilerdir. Odunsu bitkilerin genç gövdeleri ve çift çenekli bitkilerin otsu gövdeleri, primer dokuların düzenlenişi açısından benzerdir. Sekonder büyüme, bitkinin farklı kısımlarında ve eş zamanlı olarak gerçekleşir. Mantar kambiyumu ve vasküler kambiyum, kökte olduğu gibi gövdede de sekonder büyüme için görev yaparlar.
Sekonder büyüme, vasküler kambiyum hücrelerinin bölünmesiyle dışa sekonder floemi, içe ise sekonder ksilemi oluşturarak gerçekleşir. Enine kalınlaşma devam ettikçe epidermis parçalanarak dökülür. Mantar kambiyumu ve peridermis tabakası epidermisin yerini alır. Dış kabuk tüm ölü dokuları içerirken, en son oluşan sekonder floem elemanları canlı iç kabuğu oluşturur.
Odunsu gövde yapısında kambiyumun içindeki sekonder ksilem tabakaları gövdenin odun kısmını, kambiyumun dışındaki sekonder floem (canlı kabuk) ve peridermis tabakaları (cansız kabuk) ise gövdenin kabuk kısmını oluşturur.
Ağaçların büyüme mevsimi ilkbaharda başlayıp sonbaharda sona erer. İlkbaharda oluşan erken odun büyük, ince çeperli hücrelerden oluşurken, yaz sonlarına doğru oluşan geç odun küçük, kalın çeperli hücrelerden oluşur. Yıllık halka genişliği, iklimsel koşullara bağlı olarak değişir ve çok yaşlı ağaçların yıllık büyüme halkaları, mevsimsel şartların zaman içindeki değişimlerini yansıtır.
Yaşlı bir ağaç gövdesi, dış yüzeyini koruyan kabukla kaplıdır. Merkezde, sert odun ve bu tabakayı çevreleyen aktif odun olarak adlandırılan iki farklı sekonder ksilem tabakası bulunur. Öz odunu sütun benzeri bir yapı oluştururken, aktif odun su ve madde iletimini sağlar.
Sonuç olarak, odunsu bitkilerin gövde yapısının oluşum süreci ve büyüme mevsimleri hakkında detaylı bilgi veren bu yazı, bitki bilim alanında araştırma yapanlar için faydalı olacaktır.