Bilginin Tanımı ve Özellikleri
Bir suje ile obje arasındaki ilişkiden doğan her tür ürüne bilgi denir. Bilginin doğduğu, bulunduğu veya keşfedildiği söylenebilir. Bilgi kaydedilir, kullanılır, değerlendirilir, geliştirilir, aktarılır ve arşive kaldırılır. İnsanın çok yönlü bir varlık olması nedeniyle farklı bilgi türlerinden bahsetmek gerekmektedir. İnsan, felsefe bilgisine varlığı üzerinde düşünmek ve amacını anlamak için, bilimsel bilgiye yaşadığı dünyayı ve toplumu anlamak için, teknik bilgiye doğada var olan nesneleri araç gerece dönüştürebilmek için, sanat bilgisine kendisindeki güzellik ve beğeni duygusunu geliştirebilmek için ve dini bilgiye arınmak için ihtiyaç duymuştur. Bu türlerin hepsi özne ile nesne arasındaki ilişki sonucu ortaya çıkmıştır.
Biyoloji Bilimi ve Bilimsel Bilgi
Biyoloji bilimi canlıları kendisine konu olarak seçmiştir. Bilimsel bilgiye belli süreçler sonucunda ve belirli bir yöntem izlenerek ulaşılır. Bilimsel yöntem olarak tanımlanabilecek süreç şu şekildedir: problem belirlenmesi, gözlem yapılması, verilerin toplanması, hipotezin kurulması, hipoteze dayalı tahminlerin yapılması, kontrollü deneyler düzenlenerek hipotezin sınanması.
Gözlemler ve Tümevarım
Gözlemler neticesinde verilerin toplanması ve analiz edilmesi bilim insanını bir çeşit mantığa dayanan önemli sonuçlara götürebilir. Bu mantık tümevarım olarak isimlendirilir. Tümevarım sayesinde çok sayıdaki özel gözlemden genellemelere ulaşabiliriz. Tümdengelim ise genelden özele bir mantığa sahiptir ve hipotezlerde kullanılır.
Kontrollü Deneyler
Kontrollü deneyler bize araştırmamıza konu olan olay üzerine etki eden çok sayıdaki değişkenden herhangi birinin ilgili olay üzerinde etkisini net bir şekilde ortaya koyma olanağı sağlar. Deney ve kontrol grupları arasında deney sonucunda gözlemlenen farkın sebebi net bir şekilde ortaya konulabilir. Bu sayede hipotezimizin doğruluğunu ya da yanlışlığını kontrol edebiliriz. Deney ve kontrol gruplarında ilgili olaya etkisi incelenen faktör dışında kalan etmenlerin miktarı eşit tutulmaktadır.
Örnek Bir Bilimsel Süreç
Örneğin, mağara içlerinde bitkilerin yayılış göstermemesiyle ilgili bir problem karşımıza çıkarsa, veriler toplandıktan sonra hipotezler kurulur ve tahmin cümleleri oluşturulur. Tahmin cümleleri hipotezlerin sınanabilmesine olanak sağlar. Kontrollü deneyler düzenleyerek hipotezin doğruluğunu ya da yanlışlığını kontrol edebiliriz.
Sonuç olarak, bilgi birçok farklı türe sahiptir ve özne ile nesne arasındaki ilişkiden doğar. Bilimsel bilgi, kontrollü deneylerle sınanabilen hipotezlerin kurulması ve tümevarım/ tümdengelim mantığına dayalıdır. Bilimsel yöntem, problemin belirlenmesi, gözlem yapılması, verilerin toplanması, hipotezin kurulması, hipoteze dayalı tahminlerin yapılması ve kontrollü deneyler düzenlenerek hipotezin sınanması süreçlerini içerir.