Doğuştan Gelen Davranışlar: Refleksler ve İçgüdüler
Doğuştan gelen davranışlar, canlıların doğuştan yaptığı, öğrenilmemiş tepkilerdir. Kalıtsal olarak kazanılır ve tüm bireylerde benzer şekilde görülür. Bu davranışların çevresel etkiler üzerindeki etkisi azdır. Bu davranışlar refleksler ve içgüdüler olarak iki grupta incelenir.
Refleksler
Refleksler, hayvanlarda çeşitli uyarılara karşı oluşan ani ve değişmez tepkilerdir. Tüm canlılarda sinir sistemi bulunduğundan refleksler hemen hemen her canlıda gözlenebilir. Örneğin elektrik şoku verildiğinde solucanın otomatik olarak büzülmesi, bebeklerin emme refleksi, kedilerin fareyi görünce saldırması reflekse örnek verilebilir.
İçgüdüler
İçgüdüler, doğuştan gelen ve canlıların yaşamını sürdürmesine yardımcı olan davranışlardır. Üreme, yuva yapma, yavru bakımı gibi davranışlar içgüdüsel olarak gerçekleşir. İçgüdüler kalıtsaldır ve öğrenmeyle oluşmaz; ancak bilinçli olarak gerçekleştirilir. Arıların dans ederek buldukları besinin yerini diğer arılara bildirmesi, kuşların yuva yapmak için malzemeleri bir araya getirmesi, balıkların yuvalarını yapması ve göçmen kuşların güzergah belirlemesi gibi birçok hayvan davranışı içgüdüseldir.
Kontrol Edilmesi
Hipotalamus, içgüdüsel davranışların kontrol merkezidir. Ayrıca yeme, içme, uyku, üreme, yavru bakımı ve sıcaklık değişimlerinde etkilidir. İçgüdülerin başlamasında canlının iç dengesinin bozulması da önemli bir etkendir. Örneğin keçilerde su içme ve su arama içgüdüleri, hipotalamus tarafından kontrol edilir ve kandaki ozmotik dengenin bozulması ile tetiklenebilir. Hormonlar da içgüdüsel davranışlar üzerinde etkili olabilir. Kuşlar ve keçiler gibi hayvanlarda hormonlar, üreme ve yavru bakımı davranışlarının düzenlenmesinde önemli bir rol oynar.
Sonuç
Doğuştan gelen davranışlar, canlıların kalıtsal olarak kazandığı tepkilerdir. Refleksler ve içgüdüler olarak iki grupta incelenirler. İçgüdüsel davranışlar, canlıların yaşamını sürdürmesine yardımcı olur ve kontrol edilmesi hipotalamus ve hormonlar tarafından yapılır.