Mendel’in Tam Baskınlık ve Eşbaskınlık Teorisi
Gregor Mendel’in genetik çalışmaları, canlılardaki özelliklerin nesilden nesile nasıl aktarıldığını anlamamızı sağlamıştır. Mendel, farklı özelliklere sahip bezelye bitkilerinin çaprazlamasını yaparak, bitkilerdeki kalıtım kurallarını keşfetmiştir. Mendel’in en önemli keşiflerinden biri, baskınlık ve alellerin konseptidir.
Mendel, bazı özelliklerin tam baskınlık gösterdiğini keşfetmiştir. Bu durumda, homozigot bireylerin genotipi, heterozigot bireylerden ayırt edilemez. Ancak bazı genler, fenotipi birbirlerinden bağımsız olarak etkiler. Bu duruma ise eşbaskınlık denir. Eşbaskınlıkta, alellerin fenotipte belirme kuvvetleri eşittir.
En güzel örnek, insan kırmızı kan hücrelerinin M ve N kan gruplarıdır. M ve N genleri birbirinin alelidir. MM genotipine sahip bireylerin kırmızı kan hücrelerinde sadece M antijeni bulunurken, NN genotipine sahip bireylerin kırmızı kan hücrelerinde sadece N antijeni bulunur. MN genotipli bireylerin kırmızı kan hücrelerinde ise hem M hem de N antijenleri bulunur. Bu durumda, alellerin fenotipte belirme yetenekleri birbirine denktir.
Mendel’in çalışmaları, genetik biliminde önemli bir yer tutar. Onun keşifleri, bugün hala genetik araştırmalarında kullanılmaktadır. Alellerin baskınlık ve eşbaskınlık yetenekleri, canlıların genetik yapılarının anlaşılmasına yardımcı olmaktadır.