Solunumun Özeti
Canlılar yaşamlarını devam ettirebilmek için enerji elde etmek zorundadır. Bu enerjiyi organik monomerlerden sağlarlar ve hücre solunumu ile ATP sentezinde kullanılır. Canlıların hücresel solunumlarını yapabilmeleri için devamlı O2 almaları ve açığa CO2 yi atmaları gerekir.
Tek hücreli canlılar dış ortamla doğrudan doğruya temas halinde olduklarından O2 alma ve CO2 verme kolaylıkla sağlanır. Suda yaşayan bazı ilkel hayvanlarda vücudun iç hücreleri bile su ortamından uzakta olmadığı için özel bir solunum sistemi gerekli değildir.
Çok hücrelilerde ise vücut büyüklüğü arttıkça, özel solunum sistemi gereklidir. Nemli derilerini tek solunum organı olarak kullanan hayvanlarda yüzey alanı hacme oranını artırmak için küçük, şekil olarak da uzun, ince ve yassı solunum organları vardır.
Diğer çoğu hayvan için genel vücut yüzeyi tüm vücut için yeterli gaz alışverişini sağlayacak kadar geniş değildir. Bu durumda çözüm, gaz alışverişini yeterince sağlayacak şekilde, yoğun katlanma ve dallanmalarla yüzeyi artırılmış bir solunum organının varlığıdır. Solungaçlar, trakeler ve akciğerler en sık rastlanılan solunum organı tipleridir.
Solunum Organları
Solungaçlar, denizyıldızı gibi bazı omurgasızlarda vücudun büyük bölümüne dağılmış vaziyetteyken, diğerlerinde vücudun belli bir bölgesinde yerleşmiş vaziyetteydi. Midye, kerevit ve daha birçok hayvanda ise solungaçlar vücudun belli bir bölgesine yerleşmiş vaziyetteydi.
Trakeler, böceklerin solunum organlarıdır. Difüzyon yoluyla gaz alışverişi gerçekleştirilir ve hava borucukları ile sağlanır.
Akciğerler, örümceklerde, kara salyangozlarında ve omurgalılarda bulunur. Omurgalılarda, akciğerlerin solunum yüzeylerini oluşturan epitelin hemen altında yoğun bir kılcal damar ağı bulunmaktadır. Akciğerler, kuşlarda da bulunur ve sahip olduğu hava borucukları ile gaz değişim verimini artırır.
Solunum Mevcut Ortama Göre
Suda yaşayan canlıların solunum yüzeyleri genellikle suya doğru yapılmış kıvrımlardır. Havalandırma ve ters akım mekanizmaları ile etkinlikleri artırılmışt