Vitaminler, hayvanların ve insanların sağlığı için hayati önem taşıyan organik moleküllerdir. “Vita” kelimesinden türetilen vitaminler, vücutta hastalıklara karşı direnç artırıcı ve düzenleyici görevler üstlenirler. Vücuttaki solunum tepkimelerinde kullanılmazlar ve enerji vermezler. Ayrıca vitaminler, bileşik enzimlerde koenzim vazifesi yapmaları açısından da önemlidirler.
Günümüzde insanlar için gerekli 13 farklı vitamin belirlenmiştir. Vitaminler, yağda çözünenler ve suda çözünenler olmak üzere 2 kısımda incelenir. Yağda çözünen vitaminlerin sindirim kanalından emilebilmesi için besinlerimizde belirli bir miktar yağın bulunması gerektiği unutulmamalıdır. Suda çözünen vitaminlerin fazlası idrarla atılırken, yağda çözünen vitaminlerin günlük kullanımdan fazlası karaciğerde depolanır. Bu sebeple fazlaca alınan vitaminler vücutta toksik etkiler yapabilir. Eksikliği ise sağlık sorunlarına sebep olabilir.
Suda çözünen vitaminler arasında B grubu vitaminleri ve C vitamini yer alır. B1 vitamini, karbonhidrat metabolizmasında koenzim olarak iş görür ve sinir sistemi ile zihinsel faaliyetleri etkiler. Eksikliğinde beriberi hastalığı ve anemi görülür. B2 vitamini, hücresel solunum reaksiyonlarında görev yapan enzimlerin bazılarında koenzimdir ve demirin bağırsaklardan emilimini kolaylaştırır. Eksikliğinde ağız kenarlarındaki çatlaklar gibi deri sorunları çıkar. B3 vitamini, solunum reaksiyonlarında görev yapan bazı enzimlerde koenzimdir ve deri ve mide rahatsızlıkları, yüz ve ellerde kızarma, karaciğer işlevlerinde sorunlar görülür. B5 vitamini, vücudu iltihaplardan koruma, yağ metabolizması ile cilt ve saç sağlığı için gereklidir. Eksikliğinde yorgunluk, uyuşukluk, el ve ayaklarda karıncalanmalar görülür. B6 vitamini, aminoasit üretiminde, sodyum ve potasyum dengesinin sağlanmasında etkilidir. Eksikliğinde seğirme, ayak uyuşması, dengesiz yürüme gibi sorunlar çıkar. B7 vitamini, yağ, glikojen ve aminoasit sentezinde koenzim olarak iş görür. Eksikliğinde deride pullanma ve şişme, kas düzensizlikleri görülür. B9 vitamini, nükleik asit ve aminoasit metabolizmasında koenzim olarak iş görür ve gebelik öncesinde ve sırasında yeterli miktarda alınmaması bebeğin sinir sisteminin gelişmesinde anormalliklere sebep olabilir. Eksikliğinde anemi görülür. B12 vitamini, alyuvarların olgunlaşması için gereklidir ve sinir sisteminin sağlıklı çalışması için önemlidir. Eksikliğinde sinir sistemi rahatsızlıkları ve anemi görülür.
Yağda çözünen vitaminler arasında A, D, E ve K vitaminleri bulunur. A vitamini, bitkisel besinlerden karoten, hayvansal besinlerden ise retinol şeklinde alınır. Eksikliğinde görme sorunları, baş ağrısı, huzursuzluk, kusma, saç dökülmesi, bulanık görme, karaciğer ve kemik hastalıkları görülür. D vitamini, süt ürünleri ve yumurta sarısından alınabilmesinin yanında güneş ışığı yardımıyla esas aktif şekline dönüşür. Eksikliğinde çocuklarda raşitizm, yetişkinlerde osteomalazi görülür. E vitamini, önemli bir antioksidandır ve damar sertliğini önler. Eksikliği kısırlığa sebep olabilir. K vitamini, yeşil bitkiler ve çaydan alınabileceği gibi kolon bakterileri tarafından da üretilir. Kan pıhtılaşmasında önemlidir ve eksikliğinde pıhtılaşmama ve karaciğer sorunları gözlenir.
Bütün bu vitaminlerin sağlıklı bir hayat için gerekliliği önemlidir. Siz de doğru beslenerek vücudunuzun vitamin ihtiyacını karşılayabilirsiniz.